Cho đến nay, Việt Nam vẫn chưa trang bị được một hàng rào kỹ thuật đủ mạnh, nên chưa thể tìm ra các hoạt chất bảo quản sử dụng một cách tinh vi trên rau, quả nhập khẩu.


Cơ quan chức năng “bó tay”?

Từ lâu, người dân đã phải đối mặt với hiện tượng cam quýt Trung Quốc mua về để nửa tháng không bị hỏng hoặc bên ngoài vẫn tươi nhưng ruột bên trong đã thối. Đặc biệt, nhiều người vẫn còn hồ nghi về các loại thịt và rau quả nhập khẩu, trong đó có cả hàng nông sản nhập lậu như gia cầm, có chứa thuốc bảo vệ thực vật, kim loại nặng, dư lượng kháng sinh vượt mức cho phép, nhiều vụ thịt thối nhập lậu đã bị phát hiện….

Song, điều khó hiểu là sau mỗi lần thu thập mẫu để kiểm tra, phân tích chỉ tiêu các hóa chất độc hại thì kết luận của phía cơ quan chức năng lại đều... vẫn đảm bảo an toàn. Điều đó làm người tiêu dùng không khỏi hồ nghi về độ chính xác của các kết luận.

Mới đây, khi được hỏi về vấn đề này, ông Nguyễn Xuân Hồng, Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật, Bộ NN-PTNT trả lời rằng: “Kết quả kiểm tra chất bảo quản trên nông sản không phát hiện bất thường. Các đoàn kiểm tra đã đi kiểm tra tại một số nước xuất khẩu rau, quả vào Việt Nam cho thấy, nông dân nước họ vẫn sản xuất rau quả theo quy trình thông thường, rau quả cũng được họ sử dụng bình thường”.

Câu trả lời của ông Cục trưởng là không thuyết phục, bởi rõ ràng việc sử dụng chất bảo quản trong các loại nông sản nhập khẩu là hiện hữu, nhưng do chúng ta chưa trang bị được một hàng rào kỹ thuật đủ mạnh, nên chưa thể tìm ra các hoạt chất bảo quản sử dụng trên rau, quả nhập khẩu một cách tinh vi.

Cho tới thời điểm hiện tại, các nhà khoa học cho rằng Việt Nam chỉ mới có thể “test” được khoảng hơn 30 hoạt chất, trong khi các thành phần hóa chất có thể được sử dụng trên rau quả lên tới hàng trăm danh mục khác nhau.

Nhận thức được khó khăn này, từ nhiều năm nay, các cơ quan của Bộ NN-PTNT như Cục Thú y, Cục Bảo vệ thực vật cũng đã đề xuất xây dựng các phòng kiểm nghiệm ngay tại cửa khẩu, thậm chí trang bị các bộ “test” nhanh, nhưng cho tới nay vẫn chưa triển khai được, trong khi an toàn thực phẩm là vấn đề liên quan tới sức khỏe của hàng triệu người.

Theo Thứ tưởng Bộ NN-PTNT Nguyễn Thị Xuân Thu, để kiểm soát chất lượng vệ sinh nông sản thì phải kiểm soát chặt ngay từ cửa khẩu. Nhưng hiện nay khâu kiểm soát an toàn nông sản ở các cửa khẩu vẫn chỉ dừng lại ở việc kiểm tra dịch hại, chưa có một giải pháp kỹ thuật đủ mạnh để kiểm tra về an toàn thực phẩm, đặc biệt là các hóa chất gây hại cho sức khỏe. Chưa kể tình trạng nông sản nhập lậu ngày càng nóng bỏng và hoàn toàn nằm ngoài tầm kiểm soát của các cơ quan chức năng.

Nguy cơ bị EU cấm cửa vĩnh viễn

Trong khi nông sản nhập vào nội địa còn đang "thả nổi" thì trong thời gian gần đây, Việt Nam lại đang đối mặt với tình trạng nhiều lô nông sản xuất khẩu bị nước nhập khẩu trả lại, gây ảnh hưởng tới uy tín của hàng nông sản trong nước.

Ông Nguyễn Xuân Hồng, Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật thừa nhận, gần đây nhất là tại thị trường EU, đã có tới 3 lô hàng rau thơm của các doanh nghiệp Việt Nam xuất sang bị trả lại. Nguyên nhân là do trong các lô hàng này có chứa 4 loại dịch hại mà EU cấm. Sau khi nhận được cảnh báo, từ tháng 8/2011, Cục Bảo vệ thực vật đã tổ chức họp khẩn với 60 doanh nghiệp.

Cảnh báo của phía EU đã được chuyển tải tới phía doanh nghiệp, là chỉ cần phát hiện thêm 5 lô hàng có chứa 4 loại dịch hại, bao gồm bọ trĩ, bọ phấn, giòi đục lá và vi khuẩn xanthomonas campestris gây sẹo cam quýt trong khoảng thời gian từ 15/1/2012 đến 15/1/2013 thì EU sẽ cấm cửa vĩnh viễn hàng nông sản của Việt Nam xuất sang EU. Vậy mà từ đầu năm tới nay, vẫn có 3 lô hàng xuất khẩu bằng đường hàng không sang Anh vi phạm.

Trước tình hình đáng báo động, Cục Bảo vệ thực vật đã thành lập ngay một đoàn thanh tra để kiểm tra lại toàn bộ quá trình kiểm dịch thực vật đối với nông sản xuất khẩu, một số tồn tại đã được làm rõ, tuy nhiên, để  khắc phục được thì còn là một câu chuyện dài.

Bên cạnh ràng buộc trách nhiệm của các doanh nghiệp đảm bảo an toàn vệ sinh nông sản xuất khẩu, giữ vững uy tín nông sản Việt Nam, ông Nguyễn Như Tiệp, Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng nông lâm thủy sản cho biết, Bộ NN-PTNT đang tăng cường xây dựng hàng rào kiểm dịch để quản thật chặt hoạt động kiểm dịch đối với cả nông sản nhập khẩu và xuất khẩu.

Đồng thời, Bộ NN-PTNT đang soạn thảo một dự thảo thông tư về các điều kiện xuất khẩu rau quả sang thị trường EU.

Trường Lưu- Văn Phúc-phapluatvn.vn